Ana sayfa » Güncel » Kahraman Cengiz-Ahi Birliklerinden, Loncalara, Loncalardan Kooperatifçiliğe…

Kahraman Cengiz-Ahi Birliklerinden, Loncalara, Loncalardan Kooperatifçiliğe…

Yazar: Erdinç Şahin
0 yorum

21 Aralık dünya Kooperatifçilik günü hakkında uzun bir yazı yazmak gerektiği biliyorum ama bu yazımda o konuya girmek istemiyorum.

Bilindiği gibi ülkemizde de kooperatifçiliğin geçmişi çok eskilere dayanır. Kooperatifçilik karşılıklı yardım, dayanışma ve fedakârlık gibi ilkeleri olan imece kültürü ile benzerlik gösteren bir harekettir. Kooperatifçiliğin diğer bir esin kaynağı da Anadolu Selçuklular döneminde ortaya çıkan Ahi Birlikleridir.

Bilindiği üzere bu birlikler esnaf ve sanatkârlarımızın meydana getirdikleri meslek kuruluşlarıdır. Ahilik sisteminde olduğu gibi “aşırı gelir ve servet” farklılıklarının önlenmesi, üreticiyi ve tüketiciyi koruması gibi benzerlikler kooperatifçilik hareketinde de uygulanmaktadır.

Ahi Birlikleri 17. Yüzyılda Loncalara dönüşmeye başlamıştır. 19. Yüzyılın ikinci yarısında çöküş dönemine girmiştir. Türkiye’de çağdaş kooperatifçiliğin başlangıcı da bu döneme rastlamaktadır. Kooperatifçiliğin başlangıcı sayılan 1863 yılında “Memleket Sandığı” adı verilen tarım kredi organizasyonu, Mithat Paşa tarafından kurulmuştur. Bu başlangıçla köylünün ürünü değerlendirilmiştir. Yoksul halk tefeciden korunarak çiftçiye kredi sağlanması ve halkın kooperatiflerde teşkilatlanmasına çalışılmıştır.

1900’lü yılların başında kooperatifçilik hareketi toplumumuzun gündeminde yer alması nedeniyle Ahmet Cevat Emre tarafından iki kitap yazılmıştır. Bu kitabın sonuna atmış maddelik tüketim kooperatifleri ana sözleşmesi konmuştur. Bu konuda üreticinin ve tüketicinin bilinçlenmesi hedeflenmiştir.

Ege Bölgesi’nde kooperatifçilik hareketi gelişmeye başlamıştır. Kooperatiflerin toplum tarafından sahiplenmesi nedeniyle İzmir’de incir ihracatı yapan azınlık ve yabancı 45 tüccar bir araya gelerek, istedikleri fiyatta ürün alabilmek için bir birlik oluşturmuşlar ve diğer birlikleri kurmuşlardır.

Bu durum karşısında bir araya gelen üreticiler, Aydın’da Aydın İncir Himaye-i Zürra Anonim Şirketini kurmuşlardır. Fakat bu girişim kısa süre sonra etkisiz kalınca çarenin kooperatifleşmede olduğuna karar vermişlerdir. Ardından milli Aydın Bankası açılmıştır. Bu bankanın desteliyle ilk olarak bir komisyon mağazası açılmıştır. Bu mağazanın adı daha sonra Aydın İncir Müstahsilleri olarak değiştirilerek ilk Tarım Satış Kooperatifi tarihteki yerini almıştır.

Kurtuluş savaşından sonra Atatürk’ün önderliğinde kooperatif çalışması hız kazanmıştır. 1920 yılında kooperatifleri yasal bir esasa dayandırmak amacıyla yapılan ilk çalışma 77 maddelik Kooperatif Şirketler Kanunu Layihasıdır. Bu layiha 27 Eylül 1920 günü görüşmelerden sonra gündeme alınmış ama görüşülmeyerek kanunlaşmamıştır.

17 Şubat 4 Mart 1923 tarihinde toplanan İktisat Kongresinde görüşülen konulardan biri de kooperatifçiliktir. Kongrede konuşan İktisat Vekili Mahmut Esat Bozkurt, her türlü şirket kurmak gerektiğini, özellikle memleketimizin ihtiyacını tamamen ifade eden kooperatif şirketlere daha fazla önem verilmesi gerektiğini içeren bir konuşma yapmıştır. Bu tarihten sonra günümüze kadar geçen sürede; her alanda, kurulan kooperatifler ülkemize çok faydalı işler yapmışlardır.

Türkiye Cumhuriyeti, tarihin derinliklerinden süzülüp gelen bir devlettir. Bu devletin sanayileşme hareketi her geçen yıl artarak ilerlemektedir. Ülkemizde kooperatifçilik hareketine de ihtiyaç vardır. Kooperatifleri senede bir gün hatırlamak değil, yapabileceklerini düşünerek gereken önem verilmelidir..

Aliağa Yapı Kooperatifleri Birliği Eski Genel Başkanı Kahraman Cengiz…

İlginizi Çekebilecek Yazılar

Yorum Yap

* Bu formu kullanarak, verilerinizin bu web sitesi tarafından saklanmasını ve işlenmesini kabul etmiş olursunuz.

© 2015 – 2023 | Kuzeyegehaber.com