Aliağa’nın Uzunhasanlar Mahallesi sınırları içerisinde yer alan ve kısa bir süre önce tüm arkeoloji dünyasının ilgisini üzerine çekmeyi başaran Tisna Antik Kenti’nin gün yüzüne çıkartılması için yapılan arkeolojik yüzey araştırmaları periyodik olarak sürdürülüyor.
Milattan Önce 4. Yüzyılda kendi adına para bastırdığı bilinen Tisna Antik Kenti, bilimsel verilerle yapılan arkeolojik yüzey araştırmaları sayesinde hem bölgenin hem de Aliağa’nın 8 bin 500 yıllık tarihine ışık tutacak.
Uzunhasanlar Mahallesi’nde doğu-batı uzantılı volkanik püskürtülerle kaplı yüksekçe bir kütle üzerine kurulu olan Tisna, oldukça verimli bir arazi tarafından çevreleniyor. Günümüzde Kocakale Tepe ve Sarıkale Tepe olarak adlandırılan söz konusu yüksek alan güneyde Uzunhasanlar ve Çıtak, güneydoğuda Karakuzu, güneybatıda ise Güzelhisar Mahalleleri ile çevrili.
Kentin hemen kuzeyinden Güzelhisar Çayı geçiyor. Güzelhisar Çayı günümüzde Kocakale Tepe’nin hemen kuzeydoğusunda yer alan Güzelhisar Barajını besliyor. Kentin kuzeyinden hafif bir meyille kuzeybatı yönüne dönen akarsu Aliağa kent merkezinin kuzeyinde Myrina Antik Kenti önlerinden deniz ile bütünleşiyor.
Günümüzde Güzelhisar (Kocaçay) Çayı olarak anılan ve eski çağlarda kent ile aynı isimle (Titnaios/Pythikos) adlandırılan akarsu, Tisna Antik Kenti’nin sınırları içerisinde yer alıyor. Tisna Antik Kenti’nin bu noktaya kurulmuş olmasının en önemli sebeplerinden birisi de Güzelhisar Çayının etrafında verimli ovaların bulunmasıdır.
Eteklerinde verimli ve her daim tarıma elverişli toprakları bulunan kent, kuzeydoğudan Yunt (Aspordenos) ve güneyden Dumanlı Dağ (Sardene) ile çevrilidir. Kentin sınırları içerisinde yer alan ve bölgeyi besleyen bir diğer akarsu ise Sirçe Deresidir.
Kente dair ilk yazılı bilgiler 1860’lı yıllarda yörede gezen Fransız seyyah Guichon’dan gelirken son dönemlerde yapılan araştırmalar Aiol Kentlerinden biri olan Tisna Antik Kenti’nin erken demir çağdan Bizans dönemine kadar kesintisiz bir iskan alanı olarak kullanıldığını gösteriyor.
Bir kent adı olarak Tisna’nın ne anlama geldiğine dair herhangi bir görüş bulunmuyor. Bununla beraber, son derece ilgi çekici bir biçimde Tisna ismiyle oldukça benzer “Tišna” ifadesi, Hitit metinlerinde lokalizasyonu belli olmayan bir dağ adı olarak yer alıyor.
Bölge tarihi ile ilgili birçok bilinmeyeni içerisinde saklayan Tisna Antik Kenti’nde arkeolojik yüzey araştırmaları ilk kez 2018 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izinleri ve Aliağa Belediyesi’nin destekleriyle başladı.
Araştırmalar, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Dr. Emre Erdan Başkanlığında farklı üniversitelerden geniş katılımlı bir akademik heyet tarafından yürütülüyor. Arkeolojik yüzey araştırmalarıyla elde edilen bilimsel veriler akademi ve arkeoloji dünyasına bölge hakkında önemli bilgiler sunacak..
